حکمرانی فضای مجازی در چین
دریافت گزارش حکمرانی فضای مجازی در چین
دریافت فایلزاویه؛ فراگیرشدن روزافزون فضای مجازی، باعث افزایش اهمیت حکمرانی این حوزه در تجارت و سیاست بین‌المللی شده است. علی‌رغم تیره‌ترشدن روابط چین با اکثر کشورهای پیشرو در حوزه فناوری، پکن توانسته است، جامع‌ترین سیستم تنظیم‌گری و تصدی‌گری جهان را برای حکمرانیِ فضای سایبری ایجاد کند. بااین‌حال، چالش فزاینده تطبیق‌پذیری برای بازیگرانی که از فضای سایبری چین استفاده می‌کنند و همچنین نحوه‌ی مواجهه اخیر چین با شرکت‌های فناوری اینترنتی، توجهات بین‌المللی را به اهداف دولت–حزب[1] چین در این قلمروی حساس جلب کرده است.
برای درک این اهداف، بررسی رویدادهای اخیر کافی نیست. چارچوب حکمرانی فضای سایبری چین محصولِ دهه‌ها پیگیریِ فرایند توسعه است که طی آن دولت–حزبِ این کشور با تحولات جهانی فضای سایبری مواجه شده و در این صحنه دگرگون‌شونده، منافع خود را مشخص کرده است. ماهیت نوظهور فضای سایبری چالش‌های مهمی را در عرصه حکمرانی، حتی برای پیشروترین کشورها در حوزه فناوری، ایجاد کرده است. چین به‌هنگامِ ورود به این عرصه، در فناوری موقعیت مساعدی نداشت و مسیر خود در این قلمرو را بر مبنای توسعه سریع و ایجاد آزادی‌های سیاسی نسبی طراحی کرد. به‌همین‌خاطر، دولت–حزب چین نسبتاً به‌موقع توانست حکمرانی فضای سایبری را به عنوان یک مسئله اساسی به رسمیت بشناسد. همان‌طور که نشریه حزب کمونیست چین بیان می‌کند: «اگر حزب ما نتواند بر موانع ایجادشده توسط اینترنت غلبه کند، در بلندمدت قادر به حفظ قدرت خود نخواهد بود».
این گزارش به ارائۀ تصویری اجمالی از ورود دولت–حزب چین به عرصه اینترنت و مواجهۀ آن با صنعت جهانی فناوری‌های دیجیتال و تکامل سیاست‌های آن برای مدیریت فضای سایبری به‌مثابه یک کل درهم‌تنیده می‌پردازد. در ادامه، به شناسایی بازیگران اصلی و نقش و جایگاه آن‌ها در حکمرانی فضای سایبری این کشور پرداخته می‌شود. با اینکه هنوز موازی‌کاری‌های بوروکراتیک و تعاریف نامشخص در نظام حکمرانی چین وجود دارد؛ اما به‌اندازۀ‌کافی ثبات یافته است که بتوان جنبه‌های اصلی آن را توضیح داد. این مسئله در مورد عرصه دگرگون‌شوندۀ تنظیم‌گریِ این کشور در حوزه فضای مجازی نیز صادق است؛ عرصه‌ای که مهم‌ترین عناصر آن، به‌ویژه قوانین سخت‌گیرانه حاکم بر مدیریت و انتقال فرامرزیِ داده‌ها، در بخش بعدی گزارش شرح داده شده است.
بازیگران و قوانین اصلی کشور چین در حوزه حکمرانی فضای مجازی عبارت‌اند از:
جدول 1) نهادهای اصلی حکمرانی فضای مجازی کشور چین
| نام نهاد | معادل انگلیسی | حوزه مسئولیت |
|---|---|---|
| کمیسیون مرکزی امنیت سایبری و توسعه جامعه اطلاعاتی | Central Commission for Cybersecurity and Informatization (CCCI) | o تعیین سیاست‌های کلان و همچنین حل اختلافات بوروکراتیک در جهت هماهنگی میان نهادهای مختلف در حوزه فضای سایبری چین |
| اداره فضای مجازی چین | Cyberspace Administration of China (CAC) | o دفتر پشتیبانی و بازوی اجرایی کمیسیون مرکزی امنیت سایبری و توسعه جامعه اطلاعاتی o نظارت، هماهنگی و تنظیم سیاست‌ها میان نهادهای مختلف دولتی و شبه‌نظامی o مسئول اصلی اجرای قانون حفاظت از اطلاعات شخصی از طریق توسعه مقررات و استانداردهای فرعی o بررسی‌های امنیت سایبری در زیرساخت‌های اطلاعاتی حیاتی (CII) o مسئول تنظیم مقررات صادرات اطلاعات شخصی به خارج از مرزهای چین و توسعه نظام‌های انتقال برون‌مرزی داده، ویژه «مناطق آزمایشی تجاری خدمات نوآورانه» o مسئول اصلی اجرای برنامه پنج ساله ملی توسعه جامعه اطلاعاتی (FYPNI) |
| وزارت صنعت و فناوری اطلاعات | Ministry for Industry and Information Technology (MIIT) | o اختیارات نظارتی در حوزه DNSها o توسعه زیرساخت دیجیتال و فناوری‌های پیشرو o مسئول «مناطق آزمایشی تجاری خدمات نوآورانه» |
| آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات چین | China Academy for Information and Communication Technologies (CAICT) | o تحقیق و توسعه در حوزه کاربردهای فناوری در زمینه فضای سایبری به‌ویژه از طریق همکاری‌های بین‌المللی |
| کمیته فنی ملیِ استانداردسازی امنیت اطلاعات | National Information Security Standardization Technical Committee (TC260) | o یکی از نهادهای متخصص در حوزه سیاست‌گذاری و انتشار مقررات و استانداردهای فضای سایبری چین |
| وزارت امنیت عمومی | Ministry of Public Security (MPS) | o نظارت بر سیستم حفاظت چندسطحی برای درجه‌بندی امنیت اطلاعات o متولی اصلی پیاده‌سازی عملیاتی امنیت سایبری در چین o نظارت بر نقض قوانین حفاظت از اطلاعات شخصی |
| وزارت امنیت کشور | Ministry of State Security (MSS) | o بررسی تیم‌های امنیت سایبری داخلی o مدیریت پایگاه داده آسیب‌پذیری ملی برای امنیت اطلاعات |
| وزارت امور خارجه | Ministry of Foreign Affairs (MFA) | o مسئول دیپلماسی سایبر کشور چین |
| ارتش آزادی بخش خلق | People’s Liberation Army (PLA) | o استفاده نظامی از فضای سایبری o حضور در کمیسیون مرکزی امنیت سایبری و توسعه جامعه اطلاعاتی |
جدول 2) قوانین و مقررات اصلی حکمرانی فضای مجازی در چین
| نام قانون | معادل انگلیسی | معرفی اجمالی |
|---|---|---|
| قانون امنیت سایبری | Cybersecurity Law (CSL) | o در سال 2017 اجرایی شد. o اپراتورها را ملزم به رعایت سیستم حفاظت چندسطحی (MLPS) کرد. o اپراتورها ملزم هستند تا اقداماتی شامل ایجاد سیستم مدیریت امنیت داخلی، اقدامات امنیتی فنی و آموزش امنیت سایبری را اجرا کنند. o وضعیت امنیت سایبری در زیرساخت‌های اطلاعاتی حیاتی (CII) توسط اداره فضای مجازی چین بررسی می‌شود. o اطلاعات شخصی و داده‌های مهم که توسط زیرساخت‌های اطلاعاتی حیاتی در قلمرو سرزمینی چین جمع‌آوری یا تولید شده‌اند، بایستی در سرزمین چین ذخیره گردد. |
| قانون امنیت داده | Data Security Law (DSL) | o از سال 2021 اجرایی شد. o این قانون یک چارچوب نظارتی جامع برای داده‌ها است. o این قانون امنیت ملی و توسعه اجتماعی را در اولویت قرار می‌دهد و سعی دارد با ایجاد چارچوبی نهادی، از داده‌ها به‌عنوان عاملی برای تولید استفاده شود. o قانون امنیت داده شامل هرگونه اطلاعات به اشکال الکترونیکی یا دیگر اشکال می‌شود. o طبق این قانون، دولت موظف است تا یک سیستم طبقه‌بندی‌شده برای حفاظت از داده‌ها ایجاد کند. o قانون امنیت داده اجرای یک سیستم کنترل صادرات داده را هدایت می‌کند. |
| پیش‌نویس مقررات مدیریت امنیت داده‌های آنلاین | Draft Online Data Security Management Regulation (ODSMR) | o این پیش‌نویس در نوامبر سال 2021 منتشر شد. o سعی در ایجاد وضوح بیشتر در مواد قانون امنیت داده دارد. o این پیش‌نویس گستره‌ی ماده 35 قانون امنیت سایبری را پیرامون شرایط بررسی امنیت سایبری گسترش می‌دهد. o پیش‌نویس مقررات مدیریت امنیت داده آنلاین دارای صلاحیت فراسرزمینی گسترده‌ای است. |
| قانون حفاظت از اطلاعات شخصی | Personal Information Protection Law (PIPL) | o از سال 2021 اجرایی شد. o این قانون پاسخگوی تقاضای رایج در چین برای حفاظت اثربخش‌تر از داده‌های شخصی در مواجهه با سوءاستفاده‌های گسترده از سوی کنشگران غیردولتی است. o مدیریت اطلاعات شخصی «اشخاص حقیقی» درون مرزهای چین مشمول قانون حفاظت از اطلاعات شخصی است. o این قانون در قبال فعالیت‌های خارج از چین که هدف آن‌ها ارائه محصولات و خدمات به اشخاص حقیقی داخلی چین است، مدعی صلاحیت قضایی فرامرزی است. o این قانون به‌جای ایجاد حقوق اساسی یا اصول کلی قانونی، به تنظیم‌گری طبقات کنشگران و روابط آن‌ها برمبنای داوری‌ها درباره ریسک‌ها اقدام می‌کند. o اداره فضای مجازی چین درباره مواد این قانون هم اختیار سیاست‌گذاری و هم اختیار نظارت دارد. |
| اقدامات ارزیابی امنیتی انتقال داده به خارج | Outbound Data Transfer Security Assessment Measures (ODTSAM) | o این سند از سپتامبر 2022 اجرایی می‌شود. o مفاد اقدامات مذکور در این سند، تعهدات مربوط به ارسال داده به خارج از چین در کل قانون امنیت سایبری، قانون امنیت داده و قانون حفاظت از اطلاعات شخصی را یکپارچه و تلفیق می‌کند. |
یادگیری نحوه مواجهه با این سیستم برای کشورهای خارجی و همچنین بازیگران خصوصی امری اجتناب‌ناپذیر است و با وجود روند سلطه‌طلبانه‌ترشدنِ اهداف دولتِ چین و فقدان افقی از بهبود روابط سیاسی با کشورهای غربی، روزبه‌روز دشوارتر خواهد شد. بااین‌حال، مدل منحصربه‌فرد چین در این حوزه در مواجهه با همان چالش‌هایی شکل گرفته است که سایر جوامع در فضای سایبری با آن‌ها روبرو هستند؛ ازاین‌رو، شناخت این مدل درس‌هایی برای دیگر کشورها خواهد داشت.
در ادامه، ترجمه گزارش «حکمرانی فضای مجازی چین؛ سیر تحولات، ویژگی‌ها و روندهای آینده»[2] نوشته‌ی جان لی[3]، مدیر شرکت مشاوره «ایست‌وِست فیوچرز»[4]، منتشرشده از سوی مؤسسه روابط بین‌الملل فرانسه[5] ارائه شده است.[6]
دریافت گزارش حکمرانی فضای مجازی در چین
دریافت فایل[1] Party-state
[2] Cyberspace Governance in China: Evolution, Features and Future Trends
[3] John Lee
[4] East West Futures
[5] The French Institute of International Relations (IFRI)
[6] گزارش فعلی، حاصل ترجمه بخش اصلی گزارش مبدأ می‌باشد که پیرامون سیر تحولات، ساختار مدیریت و قوانین حکمرانی فضای مجازی چین است. بخش پایانی گزارش مبدأ به دلیل فاصله داشتن از هدف گروه زاویه، ترجمه نشده است.
مطالب مرتبط
