چت‌بات‌های پزشکی؛ پیوند هوش مصنوعی و مراقبت‌های بهداشتی

زاویه؛ آغوش باز صنعت مراقبت‌های بهداشتی به روی تحول دیجیتال منجر به ادغام هوش مصنوعی و بخش سلامت شده است. فناوری‌های نوظهور نه تنها کیفیت مراقبت از بیمار را افزایش می‌دهند، بلکه از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای ارائه خدمات با کیفیت و مقرون‌به‌صرفه نیز حمایت می‌کنند. به عقیده کارشناسان، صنعت مراقبت‌های بهداشتی با استفاده از قدرت هوش مصنوعی مولد و چت‌بات‌ها به سمت آینده‌ای متصل‌تر، کارآمدتر و در خدمت بیمار حرکت می‌کند. چت‌بات‌های سلامت، دستیارهای دیجیتال مجهز به هوش مصنوعی هستند که با افزایش مراقبت از بیمار و بهینه‌سازی فرایند درمان، صنعت مراقبت‌های بهداشتی را متحول ساخته‌اند. این فناوری‌ها نقش مهمی در ارائه پشتیبانی شخصی، پاسخ‌های به موقع و اطلاعات ارزشمند به پزشکان و بیماران ایفا می‌کنند.

این چت‌بات‌ها از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای ارائه ویژگی‌هایی مانند نظارت بر سلامت، شخصی‌سازی، ارتقا و تعامل به‌موقع استفاده می‌کنند. به عقیده بسیاری از متخصصان، برنامه‌ریزی قرار ملاقات، ارائه اطلاعات پزشکی، کاهش هزینه‌های مراقبت، تضمین حفظ هویت، افزایش رضایت بیمار و ارائه کمک در مواقع اضطراری از جمله نیازهای مختلف صنعت مراقبت‌های بهداشتی است که توسط این ابزار برآورده می‌شود.

چت‌بات‌های تخصصی حوزه مراقبت‌های بهداشتی با افزایش کارایی، شخصی‌سازی، دسترسی، نوآوری و صرفه‌جویی در هزینه نقش مهمی در تغییر مراقبت‌های بهداشتی ایفا می‌کنند. آن‌ها به دلیل توانایی خود در بهبود تجربه بیمار، ادغام با پرونده‌های الکترونیک سلامت، ایجاد مشارکت با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، استفاده از فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی[1] و همچنین پاسخ‌گویی به تقاضای رو به رشد خدمات  بهداشتی مجازی در حال توسعه هستند. ویژگی‌های این چت‌بات‌ها آن‌ها را به ابزاری ارزشمند در ارائه مراقبت‌های بهداشتی مدرن تبدیل کرده است.

انواع چت‌بات‌های پزشکی

تا به امروز چت‌بات‌های پزشکی گوناگونی در سراسر جهان و به‌ویژه کشورهای پیشرو در صنعت هوش مصنوعی توسعه یافته‌اند که از آن‌ها برای انجام وظایف مختلفی در این زمینه استفاده می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین کارکردهای این ابزار به تفصیل مورد بررسی قرار می‌گیرند.

• چت‌بات‌های بررسی‌کننده علائم: این چت‌بات‌ها به پزشکان کمک می‌کنند که علائم بیمار را شناسایی کرده و پیشنهاداتی درباره شرایط یا بیماری‌های احتمالی ارائه دهند. ابزار مذکور همچنین می‌توانند، پیگیری دریافت مراقب‌های پزشکی از سوی بیماران را به آن‌ها توصیه کنند.
• چت‌بات‌های پزشکی از راه دور: این ابزار به کاربران اجازه می‌دهند، از راه دور با ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی از طریق چت متنی، صوتی یا تصویری مشورت کنند. این نوع از ابزار هوشمند می‌توانند، به برنامه‌ریزی قرار ملاقات‌ها، پر کردن مجدد نسخه‌ها و ارائه توصیه‌های پزشکی کمک کنند.
• چت‌بات‌های مدیریت دارو: این نوع چت‌بات‌ها، کاربر را در زمینه مصرف به موقع دارو یاری می‌کنند و اطلاعاتی درباره دوز و عوارض جانبی دارو ارائه می‌دهند.
• چت‌بات‌های سلامت روان: چت‌بات‌های سلامت روان، پشتیبانی و منابعی را برای کاربران درگیر با برخی مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی فراهم کرده و مکانیسم‌هایی برای کمک به درمان چنین افرادی ارائه می‌دهند.
• چت‌بات‌های سلامت و تناسب اندام: این قبیل ابزار هوشمند با ارائه برنامه‌های غذایی و ورزشی شخصی، پیگیری پیشرفت آن‌ها و انگیزه دادن و ارائه پشتیبانی، به کاربران کمک می‌کنند تا سبک زندگی سالمی داشته باشند.

شاخص‌ترین چت‌بات‌های حوزه پزشکی

بر اساس دسته‌بندی ارائه شده، می‌توان نتیجه گرفت که این چت‌بات‌ها نیازهای مختلف نظام بهداشت و درمان را در سراسر جهان برآورده می‌کنند. در ادامه به مرور چند نمونه از شاخص‌ترین چت‌بات‌های این حوزه خواهیم پرداخت.

هوش مصنوعی «DrugGPT» توسط دانشگاه آکسفورد برای تولید مولکول‌های نامزد دارو[2] با آموزش داده‌های اتصال پروتئین به لیگاند[3] توسعه یافته است. این پلتفرم بر ساختار ترنسفورمر تولیدگر از پیش آموزش‌دیده[4] مبتنی است و از تکنیک‌های پردازش زبان طبیعی برای کشف فضای شیمیایی و مولکول‌های جدید استفاده می‌کند. هدف آکسفورد از توسعه این ابزار فناورانه ایجاد انقلابی در طراحی دارو با ارائه روشی سریع و کارآمد جهت تولید نامزدهای دارویی، ارائه اطلاعات شخصی درمانی و کمک به متخصصان پزشکی در تجویز مؤثر داروها است.[5]

چت‌بات‌های پزشکی و بهبود تجربه کاربری بیماران

چت‌بات‌های مراقبت‌های بهداشتی تجربه بیمار را از چند طریق بهبود می‌بخشند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:

• برقراری ارتباط بهینه با بیمار: چت‌بات‌ها دسترسی آسان به اطلاعات و خدمات سلامت را برای بیماران فراهم می‌‌سازد و به آن‌ها اجازه می‌دهند که با استفاده از زبان خود سؤال بپرسند و به روش‌های ساده‌تر اطلاعات مورد نیازشان را جست‌وجو کنند.
• در دسترس بودن: بیماران می‌توانند، در هر زمان به چت‌بات‌های مذکور دسترسی داشته باشند و سؤالات فوری یا نگرانی‌های خود را به راحتی و حتی در خارج از ساعات کاری نیز مطرح نمایند.
• استفاده کارآمد از منابع: چت‌بات‌ها وظایف معمولی مانند برنامه‌ریزی قرار ملاقات و پرسش‌های اولیه را انجام می‌دهند و زمان پزشکان را برای تمرکز بر نیازهای پیچیده‌تر بیمار آزاد می‌کنند.
• مراقبت شخصی: چت‌بات‌ها با تجزیه و تحلیل داده‌های بیمار مانند سوابق پزشکی و علائم بیماری می‌توانند، پاسخ‌های شخصی، توصیه‌های متناسب و اطلاعاتی را بر اساس نیازها و ترجیحات بیماران ارائه دهند.
• آموزش بهینه به بیمار: این ابزار اطلاعات دقیق و معتبری را درباره شرایط بهداشتی، گزینه‌های درمانی، سبک زندگی سالم و موارد دیگر به بیماران ارائه می‌دهند و بیماران را برای تصمیم‌گیری آگاهانه در خصوص مراقبت‌های بهداشتی خود توانمند می‌سازند.[6]
• تسهیل مدیریت دارو: چت‌بات‌ها می‌توانند، با ارسال پیام یادآوری، ارائه اطلاعات داروها، شناسایی عوارض جانبی، دوزهای مناسب و تداخلات احتمالی با سایر داروها، مدیریت این حوزه را برای بیماران امکان‌پذیر و شخصی‌سازی کنند.
• پشتیبانی از مشتری: چت‌بات‌های سلامت پاسخ‌های سریع و دقیقی به سؤالاتی مانند اطلاعات صورتحساب بیمه و دستورالعمل‌های تسهیلات ارائه می‌دهند.[7]

به طور کلی، چت‌بات‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی نقش مهمی در بهبود روند درمان ایفا می‌کنند و منجر به شکل‌گیری تجربه مراقبت‌های بهداشتی شخصی و بیمار محورتر می‌شوند. یکی از جنبه‌های مهم استفاده از هوش مصنوعی و ربات‌های گفت‌وگوی مولد در مراقبت‌های بهداشتی، توانایی آن‌ها در افزایش مشارکت و رضایت کاربران است. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی با استفاده از این فناوری‌ها، می‌توانند از راه دور بر فرایند پیشرفت درمان نظارت کرده و در مواقع لزوم به سرعت مداخله کنند.

سخن پایانی

ادغام هوش مصنوعی مولد و چت‌بات‌ها در نظام سلامت و درمان، شیوه ارائه، مدیریت و تجربه مراقبت‌های بهداشتی را تغییر داده است. این فناوری‌ها با ارائه پشتیبانی شخصی، بهبود ارتباطات و افزایش کارایی عملیاتی مراقبت از بیمار را متحول می‌سازند.

هوش مصنوعی و ربات‌های گفت‌وگوی مولد با ارائه پاسخ‌های به موقع، تعاملات شخصی و پشتیبانی مستمر نقشی حیاتی در افزایش بهبود وضعیت و رضایت بیمار دارند. بیماران از دسترسی سریع به اطلاعات، برنامه‌ریزی قرار ملاقات‌ها و یادآوری مصرف دارو سود می‌برند و همین امر منجر به پیروی بهتر از برنامه‌های درمانی و کسب نتایج بهتر می‌شود.

علاوه ‌بر این، ادغام هوش مصنوعی و چت‌بات‌ها در مراکز بهداشتی گردش کار را بهینه و فرآیندهای تصمیم‌گیری را تسریع می‌کند. این فناوری‌ها وظایفی مانند کدگذاری پزشکی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و برنامه‌ریزی قرار ملاقات را ساده می‌کنند و به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی این امکان را می‌دهند که بیشتر بر مراقبت از بیمار و کمتر بر وظایف اداری خود تمرکز داشته باشند.

سازمان‌های متولی بخش مراقبت‌های بهداشتی با استفاده از این فناوری‌ها می‌توانند، روند درمان بیماران را بهبود بخشند، تخصیص منابع را بهینه سازند و مراقبت‌های مقرون‌به‌صرفه و با کیفیت ارائه دهند.

در نهایت، هوش مصنوعی مولد با تقویت نوآوری، افزایش کارایی و قرار دادن بیماران در محوریت ارائه مراقبت، چشم‌انداز نظام سلامت را تغییر می‌دهد. در چنین شرایطی پیشرفت‌های بیشتر در این حوزه فناورانه راه را برای ظهور یک اکوسیستم مراقبت بهداشتی متصل‌تر و شخصی‌سازی شده هموار می‌کند.

[1]NLP یا پردازش زبان طبیعی، یک حوزه از هوش مصنوعی است که به تحلیل، تفسیر و تفهیم زبان انسانی توسط ماشین‌ها می‌پردازد. این فناوری به ماشین‌ها امکان می‌دهد تا زبان انسانی را درک کرده و با آن ارتباط برقرار کنند، از جمله تشخیص گفتار، ترجمه متون، تحلیل احساسات و پاسخ به سوالات.

[2] Drug candidate به مولفه‌های شیمیایی، زیستی یا دارویی اطلاق می‌شود که به عنوان پتانسیل دارو برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. این مولفه‌ها باید از نظر اثربخشی و ایمنی بررسی شده و تایید شوند تا به عنوان داروهای جدید واقعی به بازار عرضه شوند.

[3]Ligand   به مولکول یا یونی گفته می‌شود که با فلز مرکزی پیوند برقرار کرده و ترکیب کمپلکس دهد. در شیمی پیوند، لیگاند یون یا مولکولی است که به اتم مرکزی فلزی متصل می‌شود؛ تا یک ترکیب پیوندی را تشکیل دهد.

[4] Generative Pre-trained Transformer (GPT)

[5] https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.29.543848v1.full

[6] https://capacity.com/learn/ai-chatbots/healthcare-chatbot/

[7] https://capacity.com/learn/ai-chatbots/healthcare-chatbot/