نیمه‌هادی‌ها: مروری بر سیاست‌گذاری در صنعت ریزتراشه‌ها
نیمه‌هادی‌ها: مروری بر سیاست‌گذاری در صنعت ریزتراشه‌ها
دریافت فایلزاویه؛ نیمه‌هادی‌ها که به آن ریزتراشه‌ها نیز گفته می‌شود به‌طور گسترده در همه محصولات فناورانه استفاده می‌شوند و روزبه‌روز کاربرد و اهمیت آن‌ها گسترش می‌یابد؛ از اقلام خانگی مانند ریموت و تلویزیون گرفته تا مصارف صنعتی، کشاورزی و خصوصاً سیستم‌های نظامی، زیرساخت‌های امنیتی و دفاعی به نیمه‌هادی‌ها متکی‌اند. کوچک‌ترین کمبود یا اختلال حداقلی در عرضه و تأمین نیمه‌هادی‌ها نزدیک به 170 صنعت را مستقیماً تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
کاربرد همه‌جانبه و مصرف زیاد از یک‌سو، نوآوری و خلق قدرت از سوی دیگر، نیمه‌هادی‌ها را به صنعتی تعیین‌کننده و راهبردی برای قدرت‌های جهان تبدیل کرده است که از رهیافت‌های مختلف نیازمند بررسی است. بررسی مسائل و سیاست‌های کشورهای مختلف، افق روشنی در فهم مسئله نیمه‌هادی‌ها و سیاست‌گذاری برای آن می‌گشاید. بازاری که آمریکا برای نیمه‌هادی در جهان ایجاد کرده، تقریباً نیمی از کل تولیدات این صنعت در جهان است (در واقع آمریکا بزرگ‌ترین استفاده‌کننده از نیمه‌هادی‌ها است)، درصورتی‌که سهم آمریکا از ساخت، ۱۲ درصد از کل ساخت ریزتراشه در جهان است. ساخت و تولید نیمه‌هادی‌ها در قبضه کشورهای آسیای شرقی (کره جنوبی، تایوان، ژاپن و چین) است. در زنجیره تأمین نیمه‌هادی چهار مرحله وجود دارد که در متن گزارش تشریح می‌شود. دو مرحله اول عبارت است از «طراحی» و «ساخت».
مرحله طراحی که 53 درصد ارزش‌افزوده را به خود اختصاص می‌دهد و مهم‌ترین بخش زنجیره تأمین می‌باشد، در انحصار آمریکا است. این بخش عمیقاً به تحقیقوتوسعه وابسته است. در طراحی با درنظرگرفتن نیاز و حتی ایجاد نیاز برای مصرف‌کنندگان به‌وسیله نرم‌افزار، ریزتراشه طراحی می‌شود. تحقیقوتوسعه باعث می‌شود آمریکا شناخت دقیقی از سلیقه مصرف‌کنندگان داشته باشد و بدین ترتیب طراحی‌های شرکت‌های آمریکایی، همیشه مشتری خواهند داشت. اهمیت مرحله طراحی، محدود به آفرینش مزایای اقتصادی نیست؛ چراکه به دلیل شناخت ذائقه‌ها، می‌تواند ذائقه‌سازی کرده و نیازهای جدید ایجاد کند.
مرحله ساخت، فرایندی است که طی آن، ریزتراشه فیزیکی تولید می‌شود و دارای سازوکار بسیار پیچیده علمی و فناورانه است. به‌عنوان مثال، ایجاد شکاف در حد نانو با لیزر، زیرساخت‌های چند صد میلیون دلاری نیاز دارد. تأکید و تخصص آمریکا در مرحله طراحی، او را از تمرکز بر بخش ساخت بازداشت، به‌گونه‌ای که سهم تولید خود را از ۴۰ درصد در طول سه دهه گذشته به ۱۲ درصد کاهش داده است، با وجود این همچنان سود لازم را از مرحله طراحی و دیگر بخش‌های تأمین می‌برد. به عبارتی آمریکا دانش می‌فروشد و حتی برای مصارف خود، ساخت ریزتراشه را به متحدانش در آسیای شرقی واگذار کرده است.
به دلیل پیچیدگی، تخصصی‌شدن و صرفه اقتصادی، سیاست تقسیم‌کار در صنعت نیمه‌هادی، سیاستی منطقی به نظر می‌رسید اما تحولات جهانی باعث شد تا کشورها به سمت استقلال در صنعت نیمه‌هادی (حداقل برای نیازهای حساس و حیاتی مانند نیازهای نظامی) حرکت کنند. یکی از این تحولات، همه‌گیری کرونا و کاهش تولید در صنعت نیمه‌هادی به سبب تعطیلی کارخانه‌ها بود. تحول راهبردی دیگر، برجسته شدن دغدغههای امنیتی و نظامی است. تقابل آمریکا با چین در حوزه فناوری (ازجمله نیمه‌هادی) علاوه‌بر اینکه کاهش سرعت رشد چین را هدف گرفته (رقابت اقتصادی) و می‌خواهد آمریکا را در لبه فناوری باقی نگه دارد، جهت‌گیری امنیتی و نظامی نیز دارد. تحریم چین و تخصیص بودجه به حوزه ساخت ریزتراشه، سیاست‌هایی است که توسط دولت آمریکا برای استقلال و کاهش وابستگی پیگیری شده و با اقناع رسانه‌ای پشتیبانی می‌شود.
باتوجه‌به داده‌های آماری و اقتصادی ارائه‌شده، آنچه که برای آمریکا اولویت دارد مبارزه با پاندمی کووید و یا تأمین امنیت اقتصادی نیست؛ بلکه نیل به نوآوری‌های فوق محرمانه در مقابله با رشد کشور چین، آمریکا را به چنین فراستی انداخته است و هدف اصلی، امنیت راهبردی است.تحریم چین توسط آمریکا، علاوه‌بر ضرر شرکت‌های آمریکایی و چینی، منجر به واکنش سایر بازیگران (کشورها و شرکت‌ها) شده است. به عنوان مثال «TSMC» تایوان، درصدد راه‌اندازی اولین کارخانه اروپایی نیمه‌هادی خود در شهر درسدن آلمان است. ژاپن نیز اقدامات جسته‌گریخته‌ای با همکاری تایوان در مسیر استقلال فناوری برداشته؛ رُم نیز با تسهیل سرمایه‌گذاری «اینتل» در ایتالیا، در مسیر کاهش وابستگی قدم می‌گذارد.
دولت چین که تاکنون سعی کرده با اعطای یارانه‌های دولتی و سرمایه‌گذاری‌های داخلی، این صنعت را علی‌رغم تحریم‌های آمریکا سرپا نگه دارد، اکنون در حال بررسی سیاست‌های جایگزین است. ازجمله این سیاست‌ها می‌توان به «کاهش هزینه مواد نیمه‌هادی مورد نیاز تولیدکنندگان ریزتراشه» و «تمرکز بر نقاط قوت به جای تمرکز بر بخش‌های تحریم‌شده» اشاره کرد. هند نیز که به دلیل مناقشات قدیمی و ژئوپلیتیک با چین، در محور آمریکا قرار گرفته است، از جنگ تراشه میان آمریکا و چین استفاده کرده و در حال تبدیل شدن به یک کشور پیشرو در صنعت نیمه‌هادی است. هدف این پژوهش، مروری بر اقدامات سیاستی در صنعت نیمه‌هادی‌ها، با تمرکز بر اقدامات تقنینی آمریکاست و از این‌رو مهم است که از رهگذر مرور تجربه سایر کشورها، می‌توان پیشنهاداتی در سطوح مختلف سیاستی، علمی و کاربردی به ارمغان آورد. برای مثال یک مطالعه تخمین می‌زند که در نتیجه افزایش تخصص، یک ریزتراشه ممکن است قبل از تبدیل‌شدن به محصول نهایی، 70 بار از مرزهای بین‌المللی عبور کند.
کشورها می‌توانند با شناخت ظرفیت‌های خود، سهمی از این بازار بین‌المللی داشته باشند و با ارائه تسهیلات، شرکت‌های تولیدکننده در صنعت نیمه‌هادی را به تأسیس کارخانه در خاک خود مجاب کنند یا با ایجاد همکاری‌های دو یا چندجانبه یا منطقه‌ای میان دولت‌ها، از پیشرفت صنعتی و اقتصادی جا نمانند. درخصوص نقشه راه ایجاد صنعت نیمه‌هادی در کشور نیز در بخش جمع‌بندی گزارش، سیاست‌های زیر پیشنهاد شده‌است:
-
درخصوص نیازهای حساس نظامی و امنیتی:
- حرکت به سمت استقلال در زنجیره تأمین، ضروری است.
-
درخصوص سایر نیازها:
- باید توجه داشت که مهم‌ترین مرحله برای سرمایه‌گذاری، مرحله اول یعنی طراحی است؛ زیرا بیش‌ترین ارزش‌افزوده را دارد. بنابراین ضروری است که شرکت‌های برتر فناوری در ایران، از تیم‌های تحقیقوتوسعه حمایت لازم را به عمل بیاورند.
- سرمایه‌گذاری در مرحله ساخت (تهیه تجهیزات لازم برای ساخت) و مونتاژ، برای کشوری صرفه اقتصادی دارد که بازار فروش گسترده‌ای داشته باشد؛ زیرا دستگاه‌های ساخت باید به‌صورت مداوم فعالیت داشته باشند تا هزینه انجام شده جبران شود. بنابراین برای کشور ما که هنوز اکوسیستم نیمه‌هادی پا نگرفته است، سرمایه‌گذاری در مرحله ساخت توجیه قابل‌قبولی ندارد و می‌توان برای ساخت طرح‌های بومی، به شرکت‌های خارجی (از جمله شرکت‌های چینی) سفارش داد. تعدد کارخانه‌های ساخت تراشه در جهان نیز باعث می‌شود که کارخانه‌های داخلی درصورت تأسیس، بازار خارجی هم نداشته باشند. البته درخصوص مواردی همچون LED که بازار گسترده‌ای در کشور دارد، تهیه تجهیزات ساخت، صرفه اقتصادی دارد.
- آزمایش و بسته‌بندی (ذیل مرحله سوم) از منظر اقتصادی قابلیت اجرا در کشور دارد و امکان همکاری‌های خارجی نیز در این مرحله وجود دارد؛ اما ارزش‌افزوده آن به اندازه مرحله طراحی نیست.
- در راستای همکاری‌های بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی از کشورهایی نظیر چین و انتقال دانش و فناوری در این زمینه می‌تواند در آینده به یک تکیهگاه راهبردی در روابط کشور با دیگر کشورها تبدیل شود.
نیمه‌هادی‌ها: مروری بر سیاست‌گذاری در صنعت ریزتراشه‌ها
دریافت فایلمطالب مرتبط
