زاویه؛ شهر کیوتو ژاپن، از امروز، 8 اکتبر به مدت 4 روز میزبان هجدهمین دوره مجمع جهانی حکمرانی اینترنت خواهد بود. به همین بهانه، در این نوشتار، به مرور کوتاه تاریخچه برگزاری، اهداف و جزئیات بیشتر در خصوص هجدمین دوره این رویداد بین‌المللی، می‌پردازیم.

مقدمه

حکمرانی اینترنت برخلاف تصور فعلی در دهه ۱۹۹۰ کاملاً انحصاری بود. در این دهه اولین گام‌ها برای توسعه‌های اینترنت توسط ایالات‌متحده برداشته شد، حکمرانی بر زیرساخت‌های اینترنت (مسیریابی، نام‌دامنه ، تخصیص آی‌پی، تعریف پروتکل، استانداردگذاری و…) به‌صورت کاملاً انحصاری در اختیار نهادهای آمریکایی بود که بعدها با توافق برای انتقال مدیریت نام‌دامنه، به شرکتی غیرانتفاعی به نام سازمان آیکان در سال ۱۹۹۸ ایجاد شد که البته آن هم کاملاً زیر نظر آمریکا و موظف به گزارش‌دهی منظم به ایالات‌متحده بود.

اعتراض دولت‌ها به حکمرانی یک‌جانبه آمریکا و از جانب دیگر اصرار آمریکا برای از دست ندادن ابزار حکمرانی خود باعث شد که کشورها شروع به سهم خواهی در جریان حکمرانی اینترنت کنند. این سهم خواهی ناشی از شناخت بیشتر کشورها ناظر به جامعه اطلاعاتی، ارزش داده‌ها در این جوامع و البته تأثیرگذاری گسترده اینترنت در امور مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشورها بود. از دل این بینش جدید توافقات، کمیسیون‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بسیاری متولد شدند که یکی از آن‌ها، مجمع جهانی حکمرانی (IGF) است. در ادامه زمینه‌های تاریخی، ساختار، اهداف این مجمع مرور شده و سپس به نشست فعلی (2023) این مجمع پرداخته‌شده است.

 

مجمع حکمرانی اینترنت (IGF 2023) در یک نگاه + اینفوگرافیک

مجمع حکمرانی اینترنت (IGF 2023) در یک نگاه + اینفوگرافیک

 

تاریخچه و آشنایی با مجمع حکمرانی اینترنت

فراگیری اینترنت یکی از دغدغه‌های اصلی جهان در سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم بود. گرچه اولین قدم‌ها برای شبکه‌ای ارتباطی که به اینترنت امروزی ختم شد در دهه 60 میلادی برداشته شد، اما جهانی‌شدن آن سه دهه به طول انجامید. شبکه جهانی وب که توسط تیم برنرز لی ایجاد شد، با معرفی یک رابط کاربرپسند برای دسترسی به اطلاعات در سال 1990، توسعه اینترنت را متحول کرد. رشد خیره‌کننده کاربران و دامنه‌های ساخته شد، به‌گونه‌ای بود که حکمرانی جهانی اینترنت در اولین نشست مرتبط با این حوزه در سازمان ملل مطرح شد. سال 2003، نشست جامعه اطلاعاتی در حالی برگزار می‌شد که بیش از ده درصد جمعیت جهان کاربر این شبکه بودند اما هنوز توافقی برای چگونگی تعاملات بین‌المللی، هدایت مسیر این فناوری و استاندارهای بین‌المللی برای توسعه آن در جهان صورت نگرفته بود. همین موضوعات موجب شد تا سیاست‌گذاران کشورها در سطوح کلان تصمیم بگیرند تا نشستی سالانه بین بازیگران این حوزه، به‌منظور تسهیل حکمرانی اینترنت برگزار شود.

استفاده از واژه حکمرانی در نام‌گذاری این مجمع خالی از لطف و حکمت نیست. حکمرانی اغلب با نگاهی جدید، به محدود نمودن قدرت سنتی سلسله مراتبی (بالا به پایین) و تغییر مسیر آن به‌سوی تصمیم‌های جمعی می‌پردازد. حکمرانی به‌عنوان يك مفهوم مشخص می‌سازد که قدرت در داخل و خارج از اقتدار رسمی و نهادهای حکومت و در قالب سه گروه اصلی از بازیگران؛ حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی جریان دارد. از سوی دیگر حکمرانی بر فرآیند تأکید دارد و مشخص می‌سازد که تصمیم‌ها با توجه به روابط پیچیده بین تعدادی از بازیگران با اولویت‌ها و سلایق متفاوت اتخاذ می‌شوند و نیز آن که حکمرانی نظامی است که حتی‌الامکان بین اولویت‌ها و سلایق رقیب و گاه متضاد توافق و همگرایی به‌سوی اهداف متعالی برقرار می‌کند.

بر این اساس مؤسسان این مجمع با شناختی که از شبکه جهانی اینترنت داشتند، به‌خوبی از واژه حکمرانی بهره بردند و به همین دلیل در برگزاری این نشست شاهد حضور پررنگ و فعال بازیگران گوناگون این عرصه هستیم. ابعاد این مشارکت، طیف گسترده‌ای از حوزه‌ها، از سیاست‌گذاری نشست‌های سالانه و برگزاری نشست‌های محلی گرفته تا بررسی مسائل منطقه‌ای و جهانی را در برمی‌گیرد.

نحوه تصمیم‌گیری برای موضوعات در این نشست نیز بر اساس نظرات اخذ شده از شبکه متخصصان، فعالان و نیز مسئولان کشورهای عضو است. گرچه این نهاد در بدو تأسیس به علت نقش ایالات‌متحده در گسترش اینترنت، تابع منافع این کشور و متحدانش بود اما با گسترش نقش سایر کشورها در حوزه مخابرات و ارتباطات و به‌ویژه اینترنت این شبه انحصار نیز شکسته شد و نقش آمریکا به یک بازیگر فعال پرنفوذ تقلیل یافت. از سال 2008 به این‌سو به‌تدریج جدای از جلسات سالیانه، فعالیت‌های منطقه‌ای، ملی و حتی جلسات جوانان نیز در اقصی نقاط جهان برگزار شد تا ابعاد فراگیری این نشست‌ها نمایان‌تر شود. در تصویر زیر ابتکارات ملی، منطقه‌ای و جوانان این نشست به چشم می‌خورد.

 

تصویر شماره 1: نگاشت نشست‌های فرعی (ابتکارات ملی، منطقه‌ای و جوانان) IGF

تصویر شماره 1: نگاشت نشست‌های فرعی (ابتکارات ملی، منطقه‌ای و جوانان) IGF

اهداف کلی مجمع حکمرانی اینترنت

همان‌طور که اشاره شد، هدف اصلی مجمع جهانی حکمرانی اینترنت، بحث بر سر مسائل مرتبط و ارائه توصیه‌ برای جامعه جهانی در این زمینه است. مهم‌ترین وظایف مجمع جهانی حکمرانی اینترنت عبارت است از:

  1. مباحثه در خصوص سیاست‌های عمومی مرتبط با عناصر اصلی حکمرانی اینترنت به‌منظور پایداری، قوت، امنیت، ثبات و گسترش اینترنت؛
  2. تسهیل مباحثه بین سازمان‌هایی درگیر با سیاست‌های عمومی بین‌المللی در خصوص اینترنت و وظایف فاقد متولی برای انجام؛
  3. ارتباط با سازمان‌های دولتی و سایر مؤسسات در خصوص قلمرو اجرایی‌ آن‌ها؛
  4. تسهیل مبادله اطلاعات و استفاده کامل از تخصص علمی، آکادمیک و فنی کشورها؛
  5. توصیه به همه کشورها برای ارائه راهکارها و ابزار شتاب بخشیدن به قابلیت دسترسی و امکان استفاده از اینترنت در جهان درحال‌توسعه؛
  6. تقویـت به‌کارگیری فعالان در سازوکار فعلی یا آینده حکمرانی اینترنت به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه؛
  7. تشخیص موضوعات جدید و جلب‌توجه سایر سازمان‌ها و حتی مردم و در صورت لزوم ارائه توصیه‌های لازم؛
  8. مشارکت در ایجاد ظرفیت برای حکمرانی اینترنت در کشورهای درحال‌توسعه؛
  9. ارزیابی و پیشبرد مستمر اصول «اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی» در فرآیند حکمرانی اینترنت؛
  10. بحث و گفتگو درباره مسائل مربوط به منابع حیاتی اینترنت؛
  11. کمک به یافتن راه‌حل‌هایی درباره مسائل ناشی از استفاده درست و نادرست از اینترنت؛
  12. انتشار فعالیت‌های انجام‌گرفته.

دوره هجدهم مجمع حکمرانی اینترنت

شهر کیوتو ژاپن از هشتم تا دوازدهم اکتبر 2023، میزبان مجمع حکمرانی اینترنت است که با حدود پنج هزار شرکت‌کننده در هشت محور کلی برگزار خواهد شد. شعار این دوره «اینترنت مطلوب ما- توانمندسازی همه مردم» است و حدود 300 نشست در جریان این رویداد بین‌المللی برگزار خواهد شد. محورهای اصلی هجدهمین دوره مجمع جهانی حکمرانی اینترنت به شرح زیر است، لازم به ذکر است در بخش بعد محورهای فرعی نشست در قالب جدول شماره یک ارائه‌شده است:

  • هوش مصنوعی و فناوری‌های نوظهور
  • اجتناب از چندپارگی اینترنت
  • امنیت سایبری، جرائم سایبری، و ایمنی آنلاین
  • حکمرانی داده و اعتماد
  • شکاف‌های دیجیتال و شمول
  • حکمرانی دیجیتال جهانی و همکاری
  • حقوق و آزادی‌های بشر
  • پایداری و محیط‌زیست

ژاپن به‌عنوان میزبان این نشست قصد دارد تا در حاشیه برگزاری جلسات، دستاوردهای خود در عرصه فناوری‌های حوزه ICT و نیز مظاهر سنت و فرهنگ ژاپنی به نمایش بگذارد. همان‌طور که در مقدمه تشریح شد، فرآیند تصمیم‌گیری پیرامون موضوعات، ناشی از یک هم‌اندیشی جهانی است. برای دور هجدهم این نشست، از حدود 200 ذی‌نفع با پراکندگی بالا نظرخواهی شد و حدود 1000 مسئله از آن‌ها جمع‌آوری شد. منشأ پیشنهاد دهنده این مسائل در 43 درصد از موارد، اشخاص حقیقی بودند و بیش از 57 درصد مسائل پیشنهادی از آسیا و آفریقا بود. تقسیم‌بندی موضوعات ارسال‌شده به نشست نیز در تصویر زیر نشان داده‌شده است:

تصویر شماره 2: پوستر دوره هجدهم مجمع حکمرانی اینترنت 2023

تصویر شماره 2: پوستر دوره هجدهم مجمع حکمرانی اینترنت 2023

 

محورهای اصلی و فرعی نشست

ردیفامنیت سایبری، جرائم سایبری و ایمنی آنلاینCybersecurity, Cybercrime & Online Safety
1نور، دوربین، فریب؟ جنبه‌های هوش مصنوعی در جعل عمیق و هوش مصنوعی مولدLights, Camera, Deception? Sides of Deepfake & Generative AI
2موفقیت‌ها و چالش‌ها: هماهنگی ایجاد ظرفیت سایبریSuccesses & challenges: cyber capacity building coordination
3گروه‌های پاسخ‌گویی حوادث رایانه‌ای: گفتگوی جهانی با پاسخ‌دهندگان حوادث سایبریCSIRTs: A Global Dialogue with Cyber Incident Responders
4فراتر از شمال: اثرات تضعیف سیاست های رمزگذاریBeyond North: Effects of weakening encryption policies
5زیرساخت اینترنت اشیا کوانتومی: امنیت برای فضای مجازیQuantum-IoT-Infrastructure: Security for Cyberspace
6دفاع در برابر هنرهای دارک وب: دیدگاه جوانانDefence against the DarkWeb Arts: Youth Perspective
7خطرات و فرصت‌های معاهده جدید جرائم سایبری سازمان ملل متحدRisks and opportunities of a new UN cybercrime treaty
8چارچوبی برای توسعه سیاست امنیت سایبری متناسب با جنسیتFramework to Develop Gender-responsive Cybersecurity Policy
9جنایات جنگی و نقض فاحش حقوق بشر: شواهد الکترونیکیWar crimes and gross human rights violations: e-evidence
10امنیت سایبری زیرساخت‌های هسته‌ای غیرنظامیCybersecurity of Civilian Nuclear Infrastructure
11افزایش امنیت مسیریابی در سطح جهانی از طریق همکاریIncreasing routing security globally through cooperation
12اصول اخلاقی برای استفاده از هوش مصنوعی در امنیت سایبریEthical principles for the use of AI in cybersecurity
13استفاده از هوش مصنوعی برای محافظت از کودکانHarnessing AI for Child Protection
14آینده‌های دیجیتال ایمن برای کودکان: همسویی با برنامه‌های جهانی

Safe Digital Futures for Children: Aligning Global Agendas
ردیفهوش مصنوعی و فناوری‌های نوظهورAI & Emerging Technologies
1دفاع سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی: توانمندسازی کشورهای درحال‌توسعهAI-driven Cyber Defense: Empowering Developing Nations
2هوش مصنوعی در حال تکامل، حکمرانی در حال تحول: از اصول تا عملEvolving AI, evolving governance: from principles to action
3مدل‌های زبانی بزرگ در وب: پیش‌بینی چالشLarge Language Models on the Web: Anticipating the challenge
4رویکرد جهانی حقوق بشر به حکمرانی مسئولیت‌پذیر هوش مصنوعیA Global Human Rights Approach to Responsible AI Governance
5هوش مصنوعی مسئول جامعه محور: یک قرارداد اجتماعی جدیدCommunity-driven Responsible AI: A New Social Contract
6سیستم‌های هوش مصنوعی مولد در برابر توصیه‌های اخلاقی یونسکو در زمینه هوش مصنوعیGenerative AI systems facing UNESCO AI Ethics Recommendation
7جستجوی استانداردها: رقابت جهانی برای کنترل هوش مصنوعیSearching for Standards: The Global Competition to Govern AI
8هوش مصنوعی و فناوری‌های نوظهور و مخرب در جنگ: اخلاق، چالش‌ها، روندهاAI and EDTs in Warfare: Ethics, Challenges, Trends
9بررسی پتانسیل بلاک‌چین برای شناسه هویت دیجیتالExploring Blockchain's Potential for Responsible Digital ID
10همکاری چندجانبه بین‌المللی برای استانداردهای هوش مصنوعیInternational multistakeholder cooperation for AI standards
11هوش مصنوعی و حقوق کودک: اجرای دستورالعمل خط‌مشی یونیسفAI & Child Rights: Implementing UNICEF Policy Guidance
12آموزش نسل بعدی: مهار هوش مصنوعی مولدNext-Gen Education: Harnessing Generative AI
ردیفشکاف‌های دیجیتال و شمولDigital Divides & Inclusion
1بی‌طرفی فناوری: پر کردن شکاف با سواد سلامت دیجیتالEqui-Tech-ity: Close the gap with digital health literacy
2فراتر از جهان‌شمولی: ضرورت ارتباط معنادارBeyond universality: the meaningful connectivity imperative
3بسیج همگانی برای اتصال میلیاردها نفر بعدیAll hands on deck to connect the next billions
4غلبه بر شکاف دیجیتال جهانی؟ مراکز ثبت اینترنت منطقه‌ای مستقر در جنوبOvercoming the Global Digital Divide? The South-Based RIRs
5احیای وجوه خدمات جهانی برای ارتقای شمولRevitalizing Universal Service Funds to Promote Inclusion
6شمول دیجیتال از طریق اینترنت چند زبانهDigital Inclusion Through a Multilingual Internet
7زنجیره جهانی ارزش دیجیتال: وضعیت آفریقا و راه پیش‌روGlobal Digital Value Chain: Africa’s Status and Way Forward
8آیا پهنای باند از فضا می‌تواند شکاف دیجیتال را کاهش دهد؟Broadband from Space! Can it close the Digital Divide?
9موانع شمول: راهبردهایی برای افراد دارای معلولیتBarriers to Inclusion: Strategies for People with disability
10آمادگی برای مقابله با مسائل آینده آموزش: افزایش دسترسی و ساختFuture-Ready Education: Enhancing Accessibility & Building
ردیفحکمرانی و همکاری دیجیتال جهانیGlobal Digital Governance & Cooperation
1با هم قوی‌تر: صدای چندذی‌ربطی در دیپلماسی سایبریStronger together: multistakeholder voices in cyberdiplomacy
2مقررات رسانه ویدیویی تعاملی: مشارکت منصفانه و محتوای محلیVoD Regulation: Fair Contribution & Local Content
3مشاهده دروغ‌رسانی از منظر حکمرانی جهانیViewing Disinformation from a Global Governance Perspective
4سندباکس‌های حکمرانی داده: نوآوری مسئولانه جهانیSandboxes for Data Governance: Global Responsible Innovation
5هوش مصنوعی آفریقا: کالاهای عمومی دیجیتال برای توسعه فراگیرAfrican AI: Digital Public Goods for Inclusive Development
6حمایت از اقدام: مشارکت دادن سیاست‌گذاران در حوزه حقوق دیجیتالAdvocacy to Action: Engaging Policymakers on Digital Rights
7مالیات بر غول‌های فناوری: گزینه های سیاستی برای کشورهای جنوبTaxing Tech Titans: Policy Options for the Global South
8ماهیت اینترنت چیست؟ رویکردهای گوناگونWhat is the nature of the internet? Different Approaches
9دموکراسی دیجیتال و واقعیت‌های آیندهDigital democracy and future realities
10تقویت استقلال کارگران در محیط کار مدرنStrengthening Worker Autonomy in the Modern Workplace
ردیفحقوق بشر و آزادی‌های انسانیHuman Rights & Freedoms
1استعمارزدایی از حقوق دیجیتال: برای آینده فراگیر جهانیDecolonise Digital Rights: For a Globally Inclusive Future
2ارزیابی وعده و اثربخشی ابزار سلامت دیجیتالAssessing the Promise and Efficacy of Digital Health Tool
3حقوق بشر اینترنتی: نگاشت اعلامیه جهانی حقوق بشر در فضای مجازیInternet Human Rights: Mapping the UDHR to Cyberspace
4نقش حیاتی رمزگذاری در حفاظت از حقوق بشرEncryption's Critical Role in Safeguarding Human Rights
5حفاظت از جریان آزاد اطلاعات در میان تضادهاSafeguarding the free flow of information amidst conflict
6اقدام متعادل‌کننده: حمایت از غول‌های فناوری در رژیم‌های محدود‌کنندهBalancing act: advocacy with big tech in restrictive regimes
7استانداردهای اینترنت و حقوق بشرInternet standards and human rights
8حقوق دیجیتالی کودکان: غلبه بر نابرابری‌های منطقه‌ایChildren’s digital rights: overcoming regional inequalities
ردیفحکمرانی داده و اعتمادData Governance & Trust
1حفاظت از داده‌ها برای نسل بعدی: اولویت دادن به کودکانData Protection for Next Generation: Putting Children First
2فرصت‌های فرامرزی جریان داده برای توسعهOpportunities of Cross-Border Data Flow for Development
3حکمرانی داده در خدمات ماهواره‌ای پهن باندData Governance in Broadband Satellite Services
4مشارکت داده‌های عمومی و خصوصی در کشورهای جنوبPublic-Private Data Partnerships in the Global South
5تحولات فعلی در حریم خصوصی سامانه نام دامنهCurrent Developments in DNS Privacy
6اتصال کد باز با سیاست‌گذاران به منظور توسعهConnecting open code with policymakers to development
7استانداردهای اینترنت و حقوق بشرConnecting open code with policymakers to development
8زیر سایه‌ها: نظارت خصوصی در فضاهای عمومیBeneath the Shadows: Private Surveillance in Public Spaces
ردیفجلوگیری از چندپارگی اینترنتAvoiding Internet Fragmention
1ایجاد محتوا در یک دهه بعد، دسترسی به اطلاعات بازA Decade Later-Content creation, access to open information
2اینترنت در 20 سال آینده: اجتناب از چندپارگیThe Internet in 20 Years Time: Avoiding Fragmentation
3عملیاتی کردن جریان آزاد داده با اعتمادOperationalizing data free flow with trust
4آیا رویکرد سیاست لایه‌ای می‌تواند از چندپارگی اینترنت جلوگیری کند؟Can a layered policy approach stop Internet fragmentation?
5«DigiSov»: مقررات، حمایت‌گرایی و چندپارگیDigiSov: Regulation, Protectionism, and Fragmentation
6چندپارگی اینترنت: دیدگاه‌ها و همکاریInternet Fragmentation: Perspectives & Collaboration
ردیفپایداری و محیط‌زیستSustainability & Environment
1ردپای زیست‌محیطی اینترنت: به سمت پایداریInternet's Environmental Footprint: towards sustainability
2همکاری برای آینده دیجیتال سبزCooperation for a Green Digital Future
3تحول سبز و دیجیتال: به‌سوی آینده ای پایدارGreen and digital transitions: towards a sustainable future
4فناوری جوان محور: توانمندسازی نسل بعدی نوآورانYouth-Driven Tech: Empowering Next-Gen Innovators
5تاثیر تغییرات آب‌و‌هوایی بر زیرساخت‌های حیاتی دیجیتالImpact of climate change on critical digital infrastructure
6تغییر اقلیمی و پیاده‌سازی فناوریClimate change and Technology implementation

 

شرکت‌کنندگان ایرانی شاخص در نشست

ردیفنام و نام خانوادگیسازمان
1بهزاد احمدیوزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
2حسین میرزاپورآزمایشگاه داده و حکمرانی
3مجتبی رضاخواهمجلس شورای اسلامی
4ابوالفضل عموییمجلس شورای اسلامی
5یوسف امیریوزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
6سیدمحمدصادق امامیاندانشگاه صنعتی امیرکبیر
7سیدامیرحسین مکبریدانشگاه تهران
8سید محمدرضا موسوی نیارکیسازمان فناوری اطلاعات
9مهشید قریب پوردانشگاه چابهار
10علی‌اصغر محمدی سیجانیاتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی

 

مجمع حکمرانی اینترنت (IGF 2023) در یک نگاه + اینفوگرافیک

مجمع حکمرانی اینترنت (IGF 2023) در یک نگاه + اینفوگرافیک

فهرست منابع

 

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/ICANN

[2] http://cpolicy.ir/2631/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%AE%D8%B7%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/

[3] https://www.usg.edu/galileo/skills/unit07/internet07_02.phtml

[4] https://www.scienceandmediamuseum.org.uk/objects-and-stories/short-history-internet

[5] https://www.itu.int/wsis/docs/geneva/official/poa.html

[6] WSIS: World Summit on the Information Society

[7] https://www.internetworldstats.com/emarketing.htm

[8] https://tn.ai/2398059

[9] National and Regional IGF Initiatives (NRIs)

[10] https://www.intgovforum.org/en/content/national-and-regional-igf-initiatives

[11] https://www.intgovforum.org/en/filedepot_download/252/21171

[12] https://www.intgovforum.org/en/about

[13] https://www.soumu.go.jp/igfkyoto2023/en/about/index.html

[14] https://www.intgovforum.org/en/igf-2023-proposed-issues

[15] https://indico.un.org/event/1006568/registrations/participants