سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی

مقدمه:

سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی در افق 1410 در چهار بخش ارزش‌ها، چشم انداز، اهداف و اقدامات کلان تنظیم شده است. این سند از طریق مطالعه اسناد راهبردی و چشم انداز سایر کشور‌ها در حوزه فضای مجازی، تحلیل وضع موجود و مطلوب، تحلیل اسناد بالادستی (قانون اساسی، سند چشم انداز و احکام مقام معظم رهبری (مدظله العالی) برای شورای عالی فضای مجازی کشور) و اخذ نظر مراکز علمی، پژوهشی و دانشگاهی کشور و دستگاه‌های دولتی و حکومتی و سازمان‌های مرتبط با فضای مجازی تنظیم شده است. دو بخش ارزش‌ها و چشم انداز این سند، در هفتاد و یکمین جلسه مورخ ۱7/03/1400 و دو بخش اهداف و اقدامات کلان آن در هشتاد و چهارمین جلسه مورخ ۱1/05/1401 شورای عالی به تصویب رسید.

الف- ارزش‌ها:

۱- اعتقادات، احکام و اخلاق اسلامی و ارزش‌های انقلاب اسلامی؛
۲- استقلال، حاکمیت ملی و نفی سلطه خارجی؛
٣- انسجام، وحدت و اعتماد ملی؛ مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی؛
۵- حکمت، خردگرایی و هوشمندی؛
۶- مشارکت ذی‌ربطان در حکمرانی؛
۷- صلح‌طلبی عادلانه و احترام متقابل در روابط بین‌الملل؛
۸- خودکفایی، خوداتکایی و نوآوری در تأمین نیاز‌های پایه شهروندان؛
۹- هویت و سبک زندگی اسلامی- ایرانی و خانواده محوری؛
۱۰- عدالت، کرامت انسانی و آزادی مسئولانه؛
۱۱- صیانت از حریم خصوصی و حقوق عامه؛
۱۲- قانون‌گرایی و انضباط اجتماعی؛
۱۳- امنیت ملی؛
۱۴- منافع ملی؛
۱۰۵- سلامت محتوا؛
۱۶ – شفافیت و دسترسی آزاد و عادلانه به اطلاعات و خدمات، با حفظ حقوق و مصالح فرد و جامعه؛
۱۷- توجه به اقشار و گروه‌های اجتماعی خاص، اعم از کودکان و نوجوانان، سالمندان و کم‌توانان جسمی و ذهنی؛
۱۸- حفظ محیط زیست

ب- چشم انداز:

فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران در افق ۱4۱۰، فضایی در امتداد فضای واقعی، سالم، مفید، ایمن، پیشران پیشرفت سایر حوزه‌ها، متکی بر ظرفیت درون‌زای کشور، برخوردار از منابع انسانی متخصص، ماهر، مؤثر و کار آمد، برخوردار از مراکز علمی و پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان و صنایع پیشرفته داخلی است. برای حرکت جهشی، ابتکار عمل دارد. از استقلال هوشمندانه و عالمانه، با کمترین وابستگی برخوردار است و حضوری فعال، مبتکرانه، قوی و هدفمند در مجامع و نهاد‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. الهام‌بخش در جهان اسلام، نقش‌آفرین در صحنه جهانی، جزء قدرت‌های برتر سایبری و مقام اول ارایه خدمات فضای مجازی در منطقه غرب و جنوب غرب آسیا با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین‌الملل و استفاده صلح‌آمیز از فضای مجازی با مشارکت همه کشور‌ها در توسعه آن، رفع حکمرانی کشور‌های سلطه‌گر بر شبکه جهانی اینترنت و اصلاح آن با همکاری سایر کشور‌ها است؛

ارزش‌ها، هنجار‌ها و سبک زندگی اسلامی – ایرانی مبتنی بر فرهنگ پیشرفت پایدار در فضای مجازی کشور نهادینه شده و نیاز‌ها و خدمات نو، جذاب و متنوع به‌ویژه در حوزه‌های آموزش، سلامت، تجارت، حمل و نقل، آب، انرژی و سرگرمی برای کاربران ایرانی فراهم است. نظام حکمرانی در بهره‌گیری از فضای مجازی براساس حاکمیت ملی، عدالت، آزادی و صیانت از حقوق مردم و در برخورداری از مدیریتی یکپارچه حاصل از ارتباط به هم پیوسته و همگرای بخش‌های حاکمیتی، عمومی، تعاونی و خصوصی، پیشتاز است. با مشارکت شهروندان، سازمان‌ها، کسب و کار‌ها و تمام بخش‌های عمومی و خصوصی، امنیت و سلامت این فضا در بالاترین سطح است.
دارای زیرساخت‌های مطمئن، امن، پایدار، یکپارچه و گسترده در سراسر کشور بر بستر شبکه ملی اطلاعات و در ارتباط با شبکه جهانی است. از بلوغ فرآیند‌های صنعتی مبتنی بر فناوری‌های نوین، نقش مؤثر در اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان و فرصت‌های جدید شغلی برخوردار است و در بازار‌های جهانی با افزایش سطح کیفیت و کمیت کالا و خدمات، حضوری رقابتی دارد و از مواجهه عالمانه و پیشتاز با تحولات ایران و جهان مبتنی بر مطالعات راهبردی و آینده‌پژوهی در کلیه ابعاد فضای مجازی بر خوردار است.

ج- اهداف کلان:

۱- تحکیم و تقویت حکمرانی، اعمال حاکمیت و اقتدار ملی بر تمامی ابعاد و لایه‌های فضای مجازی کشور؛
۲- ترویج گفتمان انقلاب اسلامی، گسترش عمق راهبردی نظام و تحقق تمدن نوین اسلامی در فضای مجازی؛
۳- دستیابی به قدرت فضای مجازی (سایبری) جمهوری اسلامی ایران در تراز جهانی و جایگاه نخست قدرت فضای مجازی (سایبری) در بین کشور‌های منطقه و نیل به توان بازدارندگی فضای مجازی (سایبری) موثر در سطح بین الملل؛
۴- تأمین حقوق، امنیت و منافع ملی در فضای مجازی و تحقق چندجانبه گرایی (دولت ها) در حکمرانی اینترنت؛
۵- قاعده‌مندسازی دسترسی به داده‌های خصوصی، عمومی و کلان‌داده‌ها، اعمال حاکمیت و حفاظت از داده‌های ملی در برابر نفوذ و دست اندازی غیرمجاز؛
۶- بهینه‌سازی و افزایش کارآمدی نظام تصمیم‌گیری با استفاده از ظرفیت‌های داده‌ای کشور متناسب با سرعت تحولات و آینده‌نگری؛
۷- ارتقای سطح هوشمندی در نظامات ملی (از قبیل نظام آموزش، بهداشت، حمل و نقل و سایر خدمات شهری)؛
۸- تأمین امنیت همه‌جانبه فضای مجازی کشور در بالاترین سطح؛
۹- دستیابی به اشراف کامل و بهنگام بر تحولات فضای مجازی داخلی و بین‌المللی؛
۱۰- تکمیل و روز آمدی شبکه ملی اطلاعات مطابق با تحولات فناوری‌های فضای مجازی؛
۱۱- کسب مرجعیت رسانه‌ای در فضای مجازی و رفع محاصره تبلیغاتی کشور؛
۱۲- تقویت و تحکیم ارکان فرهنگ و سبک زندگی اسلامی ایرانی در فضای مجازی کشور؛
۱۳- تحقق زیست‌بوم فضای مجازی سالم، مفید، ایمن، در دسترس و استطاعت‌پذیر؛
۱۴- توسعه خدمات و گسترش رفاه عمومی؛
۱۵- مردمی‌سازی و ارتقاء مشارکت اجتماعی در تولید، توزیع، حفاظت، صیانت از محتوا و خدمات اوقات فراغت و سرگرمی فضای مجازی؛
۱۶- دستیابی به خوداتکایی ملی در حوزه‌های علوم، فناوری‌ها و صنایع راهبردی فضای مجازی؛
۱۷- تربیت و توانمندسازی شبکه سرمایه انسانی متخصص در منطقه و ایجاد مزیت راهبردی برای کشور در این حوزه؛
۱۸- ایجاد و پوشش فراگیر خدمات یکپارچه عمومی داخلی با مزیت نسبی برای مهاجرت کامل کاربران از سکو‌های خارجی و غیربومی به سکو‌های داخلی از قبیل حوزه‌های دولت، سلامت، تجارت و آموزش در فضای مجازی؛
۱۹ – دستیابی به جایگاه برتر در زنجیره ارزش خدمات و محتوا (اعم از آموزش، سرگرمی، رسانه و شبکه‌های اجتماعی و …) در کشور‌های منطقه و جهان اسلام؛
۲۰- مثبت شدن تراز تجاری در محصولات و خدمات فضای مجازی؛
۲۱- دستیابی به سهم ده درصدی هسته اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور؛
۲۲- تبدیل فضای مجازی کشور به کانون منطقه‌ای تبادل داده و ارائه خدمات زیرساختی ارتباطی و اطلاعاتی و تجاری و بازرگانی به کشور‌های منطقه؛
۲۳- تحقق کامل قوانین و مقررات کشور و فراهم شدن امکان پیشگیری و جلوگیری از وقوع جرم در فضای مجازی؛
۲۴- مصونیت زیرساخت‌ها و ارتقاء حفاظت از منافع ملی در برابر تهدیدات دشمنان در فضای مجازی؛
۲۵- آمایش سرزمین و توزیع عادلانه امکانات فضای مجازی؛
۲۶- پیشرانی فضای مجازی در اقتصاد دانش بنیان و مقاومتی و ایجاد فرصت‌های جدید شغلی.

د) اقدامات کلان:

تبصره ۱: نظارت و راهبری کلان اقدامات بر عهده مرکز ملی فضای مجازی کشور است.
تبصره ۲: دستگاه‌های متولی موظف‌اند با کمک دستگاه‌های همکار، طرح عملیاتی اقدام مربوط (اهداف عملیاتی. اقدامات عملیاتی، برآورد اعتبار، زمان بندی اجرا و استقرار) را ظرف مدت دو ماه برای تصویب در مرجع تعیین شده، به مرکز ملی ارائه نمایند.
تبصره ۳: مرجع تصویب موظف است طرح مربوط را ظرف مدت دو ماه بررسی، تصویب و ابلاغ نماید.
تبصره ۴: خطوط راهنما، در تدوین طرح اقدامات فوق توسط دستگاه‌های متولی به شرح زیر است:
۱-۴- انسجام خط مشی‌ها و پرهیز از صنفی و بخشی‌نگری، هماهنگی و هم افزایی درونی و بیرونی در اقدامات کلان؛
۲-۴- باز معماری و تحول ساختار‌ها با توجه به ضرورت‌ها و اقتضائات نوین فضای مجازی با رعایت اصل کار آمدی و چابک سازی؛
۳-۴- رویکرد مشارکتی و مردمی‌سازی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بخش خصوصی و عمومی؛
۴-۴-ایجاد ساز و کار مسئولیت پذیری و پاسخگویی در همه طراحی‌ها و اقدامات کلان؛
۵-۴- تعیین سنجه ها، شاخص‌ها و داده‌های لازم برای نظارت و ارزیابی اقدامات کلان؛
۶-۴- محافظت از داده‌های ملی و اشتراک داده‌ها با حفظ حریم خصوصی؛
۷-۴- اهتمام ویژه به آموزش، توانمندسازی، جذب و نگهداشت سرمایه انسانی.

پیوند نگاشت نهادی