چالش‌های حقوقی پلتفرم‌های آنلاین تحویل دارو در ایران
زاویه؛ پاندمی کوید-۱۹ تهدیدی جدی علیه سلامت عمومی در سراسر جهان بود که علی‌رغم جنبه سیاه و تاریک آن، نگاه نهادهای سیاستگذار حوزه بهداشت در کشورهای مختلف را نسبت به این حوزه متحول ساخت. به دلیل نوظهور بودن کسب‌وکارهای پلتفرمی، پیش از پاندمی شاید کمتر دولتی حاضر بود مشارکت این سرویس‌ها در فرایند بهداشت و درمان را بپذیرد. لکن خدماتی که پلتفرم‌های تحویل دارو در دوره بحران کوید-۱۹ ارائه دادند، حضور پررنگ این بازیگران در حوزه بهداشت را اجتناب‌ناپذیر نمود. لذا در دوره پساپاندمی نیز مراجع سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری کشورها در صدد استفاده از ظرفیت این دسته از خدمات در زنجیره بهداشت عمومی برآمده‌اند.
در ایران نیز نقش پلتفرم‌های تحویل دارو در دوره بحران کوید-۱۹ را نمی‌توان کتمان کرد. وضعیت داروخانه‌های کشور در دوره پاندمی، به‌قدری بحرانی شده بود که شاید آخرین اولویت هر داروخانه‌ای ایجاد سامانه‌ای برای فروش اینترنتی دارو بود. لذا پلتفرم‌های تحویل دارو با استفاده از زیرساخت فناورانه خود، بستری را برای تأمین نسخه‌های مردم از داروخانه‌های کشور ایجاد کردند.
اما با گذر از پاندمی کوید-۱۹ موضوع پلتفرم‌های آنلاین تحویل دارو در ایران به یک چالش جدی مبدل شد. متولی حوزه دارو در کشور، براساس قانون مربوط به مقررات امور پزشكي و دارویي و مواد خوردني و آشاميدني مصوب ۱۳۳۴/۰۳/۲۹، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محسوب می‌شود که این صلاحیت به‌موجب مصوبه شورای عالی اداری مورخ ۱۳۸۸/۱۱/۰۸ به سازمان غذا و دارو تفویض شده است. دستگاه‌های مذکور و نهادهای زیرمجموعه آن‌ها (دانشگاه‌های علوم پزشکی) نیز با استناد به قوانین و مقررات سنتی حاکم بر حوزه غذا و دارو، فعالیت پلتفرم‌های آنلاین تحویل دارو را مغایر قوانین و مقررات کشور دانسته و ضمن دستور به داروخانه‌های سراسر کشور جهت قطع همکاری با پلتفرم‌ها، شکایت‌های متعددی را تسلیم مراجع قضائی برای جلوگیری از فعالیت این مؤسسات کرده‌اند.
گروه زاویه در پرونده چالش‌های حقوقی پلتفرم‌های آنلاین تحویل دارو در نظام حقوقی ایران با 5 یادداشت به قلم سیدعلی حسینی، مشکلات این حوزه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در یادداشت اول؛ گره کور بر کار پلتفرم‌های آنلاین تحویل دارو، ضمن بیان جزئیات دقیقی از محل مناقشه طرفین، تصویری از مسیر پیش‌رو برای حل مسئله ارائه می‌شود.
با شروع دولت سیزدهم و رویکرد فعالانه آن به توسعه اقتصاد دیجیتال با ایجاد کارگروهی ویژه، چشم‌انداز روشنی نسبت به حل چالش‌های این حوزه در میان فعالان اقتصاد دیجیتال کشور ایجاد شد؛ اما واقعیت میدان، هنوز نشان از مسیری پرچالش پیش روی فعالیت کسب‌وکارهای پلتفرمی (به‌عنوان بخش مهمی از اقتصاد دیجیتال کشور) دارد.
برای مثال پلتفرم‌های تحویل آنلاین دارو به‌عنوان یکی از گروه‌های تأثیرگذار کسب‌وکارهای پلتفرمی، هر روز با مشکلات بیشتری از ناحیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مواجه می‌شوند. طرح اتهاماتی که بیشتر ناشی از عدم توجه به ماهیت و مسئولیت این گونه از کسب‌‌وکارها است.
یادداشت دوم
مؤسسه پزشکی یا همرسان تسهیلگر؟
این یادداشت از منظر حقوقی به طرح چالش میان اسنپ دکتر و سازمان غذا و دارو می‌پردازد. آنجا که کلیدواژه مؤسسه پزشکی به ابزاری تبدیل شده تا سیاهه‌ای از تخلفات و جرائم کوچک و بزرگ را در کارنامه پلتفرم‌های فعال این حوزه ثبت و آن‌ها را درگیر دعاوی حقوقی فرسایشی کند.
در این بخش، پس از بررسی اختلاف حقوقی مجموعه وزارت بهداشت و اسنپ دکتر، ادله حقوقی طرفین را ارزیابی و ضعف‌ها و ایرادات قانونی استدلال‌های هریک از طرفین را برمی‌شمارد.
اما نهایتاً باید توجه داشت گذشته از ایراداتی که در این نوشتار بر «مؤسسه پزشکی» قلمداد نمودن پلتفرم‌های تحویل دارو وارد است، این ادعا از سوی مجموعه وزارت بهداشت، تنها مستمسکی برای عدم اعطای مجوز و توقف فعالیت پلتفرم‌های تحویل دارو است.
مؤسسه پزشکی یا همرسان تسهیلگر؟